تفاوت لوله مانیسمان و لوله گالوانیزه چیست؟

اگر می‌خواهید یکی از لوله‌های مانیسمان یا گالوانیزه را برای پروژه خود انتخاب کنید یا به دنبال اطلاعات کاملی در مورد این دو لوله هستید، جای درستی آمدید! احتمالاً برای شما سؤال شده که کدام لوله مقاوم‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر است و بر اساس ویژگی‌ها و کاربردها، باید کدام را انتخاب کنید؟

اگر به دنبال جواب این سؤال‌ها هستید، تا انتهای مقاله با ما همراه باشید. در ادامه ابتدا شما را با این دو لوله بیشتر آشنا می‌کنیم و سپس تفاوت لوله مانیسمان و لوله گالوانیزه را از جنبه‌های مختلفی مثل قیمت، دوام، مقاومت و غیره بررسی خواهیم کرد.

لوله مانیسمان؛ ساختار بدون درز با استحکام و مقاومت بالا

لوله مانیسمان نوعی لوله فولادی بدون درز است که در فرایند تولید آن از جوش استفاده نمی‌شود. این لوله‌ها نسبت به لوله‌های درزدار، استحکام بیشتری دارند و در برابر فشار داخلی مقاوم‌تر هستند. همین موضوع باعث شده که قیمت لوله مانیسمان نسبت به لوله‌های درزدار بیشتر باشد. به‌ واسطه ویژگی‌هایی که این نوع از لوله‌های فولادی دارند، می‌توان از آن‌ها در صنایع حساس و گوناگونی برای انتقال سیالات مختلف مثل نفت، گاز، مواد پتروشیمی و شیمیایی استفاده کرد.

لوله‌های مانیسمان در حالت عادی بدون روکش تولید می‌شوند و سطح فولاد مستقیماً با محیط بیرون در تماس است. در چنین شرایطی احتمال خوردگی و زنگ‌زدگی لوله بیشتر می‌شود و طول عمر آن هم کاهش می‌یابد. یکی از بهترین راهکارها برای رفع این مشکل، پوشاندن سطح لوله‌های مانیسمان با موادی مثل فلز روی (Zn) است. این فلز در برابر خوردگی مقاوم است و با پوشاندن سطح لوله‌ها با فلز روی، لوله‌های گالوانیزه تولید می‌شوند.

لوله گالوانیزه؛ مقاوم در برابر خوردگی در شرایط مختلف

لوله‌های گالوانیزه همان لوله‌های فولادی هستند که سطح آن‌ها را با فلز روی (Zn) می‌پوشانند. در واقع لوله‌های فولادی طی فرایندی به اسم گالوانیزه شدن و پوشاندن سطح خارجی آن‌ها با روی (Zn)، به لوله گالوانیزه تبدیل می‌شوند. گالوانیزه کردن ضمن اینکه مقاومت لوله‌های فولادی را در برابر خوردگی افزایش می‌دهد، استحکام کلی آن‌ها را هم بیشتر می‌کند. با توجه‌ به این ویژگی‌ها، لوله گالوانیزه می‌تواند دوام بیشتری در زیرِ زمین یا شرایط سخت محیطی مثل تماس با رطوبت داشته باشد. در انتهای این مقاله نحوه محافظت روی از لوله‌های فولادی را به‌ صورت کامل و با جزئیات بیشتری توضیح داده‌ایم.

توجه کنید که لوله‌های گالوانیزه می‌توانند هم درزدار و هم بدون درز باشند. در واقع فرایند گالوانیزه کردن و پوشاندن لوله با فلز روی، برای هر دو نوع لوله فولادی درزدار و بدون درز قابل‌ انجام است.

مقایسه لوله مانیسمان و گالوانیزه از جنبه‌های مختلف

این دو لوله فولادی از جنبه‌های مختلفی مثل قیمت، کاربرد، ظاهر، مقاومت در برابر خوردگی، استحکام و غیره با هم تفاوت دارند که در ادامه آن‌ها را به‌صورت کامل شرح می‌دهیم:

1. تفاوت ظاهری لوله مانیسمان و گالوانیزه

یکی از مهم‌ترین تفاوت لوله مانیسمان و گالوانیزه، در ظاهر آن‌ها است. لوله‌های مانیسمان عادی معمولاً پوشش سطحی ندارند و رنگ آن‌ها معمولاً مشکی یا تیره هستند. در مقابل، لوله‌های گالوانیزه به دلیل داشتن پوشش فلزی روی (Zn) شفاف‌تر هستند و به رنگ طوسی یا خاکستری دیده می‌شوند. 

جالب است بدانید که لوله‌های گالوانیزه هم بعد از اینکه در مجاورت هوا و رطوبت قرار بگیرند، به‌تدریج اکسید می‌شوند و تغییر رنگ می‌دهند. اما با ایجاد این لایه اکسید، از لوله در برابر خوردگی بیشتر محافظت می‌کند. فرایند تشکیل اکسید روی لوله‌های گالوانیزه را در انتهای این مقاله بیشتر توضیح داده‌ایم.

پیش‌تر هم گفتیم که هم لوله‌های درزدار و هم لوله‌های بدون درز می‌توانند گالوانیزه شوند. برای تشخیص این دو، کافی است به اثرات جوش روی لوله توجه کنید. در لوله‌های گالوانیزه درزدار می‌توانید اثرات جوش را روی لوله مشاهده کنید. اما روی لوله‌های مانیسمان عادی و همچنین لوله‌های گالوانیزه مانیسمان (گالوانیزه بدون درز)، اثرات جوش را نمی‌بینید و سطح آن‌ها کاملاً صاف و یکنواخت است.

2. مقاومت در برابر خوردگی؛ مهم‌ترین تفاوت لوله مانیسمان و گالوانیزه

اصلی‌ترین تفاوت لوله مانیسمان معمولی و گالوانیزه در میزان مقاومت آن‌ها در برابر خوردگی است. در واقع هدف اصلی گالوانیزه کردن و پوشاندن سطح لوله‌های فولادی با فلز روی، جلوگیری از خوردگی و زنگ‌زدگی لوله است. لوله‌های مانیسمان هیچ لایه محافظتی در سطح خود ندارند و هنگامی که در مجاورت رطوبت و بخار آب قرار می‌گیرند، دچار خوردگی می‌شوند. 

از طرف دیگر، لوله‌های گالوانیزه به کمک پوشش روی (Zn)، مقاومت بالایی در برابر خوردگی پیدا می‌کنند. این لایه مثل یک محافظ، بین لوله و محیط اطراف آن قرار می‌گیرد و از تماس مستقیم لوله با هوا و رطوبت جلوگیری می‌کند. این قابلیت مخصوصاً برای لوله‌هایی مانند لوله مانیسمان رده 20 که با توجه‌ به کاربرد، زیاد در معرض رطوبت یا بخار آب قرار می‌گیرد، بسیار کاربردی است. پوشش فلز روی علاوه بر افزایش مقاومت لوله در برابر خوردگی، باعث بیشترشدن استحکام لوله هم می‌شود که در بخش بعدی به آن می‌پردازیم.

3. تفاوت لوله گالوانیزه و مانیسمان از لحاظ استحکام

لوله‌های مانیسمان و گالوانیزه هر دو استحکام بسیار بالایی دارند، اما استحکام و مقاومت کلی لوله‌های گالوانیزه بیشتر است. این لوله‌ها به کمک لایه اضافه‌ای که در سطح خود دارند، بهتر می‌توانند فشار و ضربه‌های فیزیکی را تحمل کنند. همچنین شرایط محیطی مختلف مثل قرارگرفتن در زیرِ زمین یا داخل آب، عملکرد آن‌ها را تحت‌ تأثیر قرار نمی‌دهد.

توجه کنید که به‌ صورت کلی، لوله‌های بدون درز استحکام و مقاومت بیشتری از لوله‌های درزدار  دارند حتی اگر لوله درزدار را گالوانیزه باشد. باتوجه‌به این توضیحات می‌توان میزان استحکام لوله‌ها به‌ صورت زیر مرتب کرد: 

لوله گالوانیزه بدون درز > لوله مانیسمان معمولی > لوله گالوانیزه درزدار > لوله درزدار معمولی

توجه کنید که استحکام لوله به عوامل دیگری مثل رده و ابعاد لوله هم بستگی دارد. معمولاً لوله‌هایی مثل لوله مانیسمان رده 40 که رده بالاتری دارند نسبت به لوله‌های رده پایین‌تر، استحکام بیشتری دارند. همچنین میزان مقاومت آن‌ها در برابر فشارهای داخلی بیشتر است.

4. دوام و عمر مفید لوله مانیسمان و گالوانیزه

لوله‌های گالوانیزه به دوام و طول عمر بالایی که دارند، معروف هستند. فلز روی به‌ عنوان یک لایه قربانی، از لوله در برابر خوردگی و ضربه محافظت و دوام آن را بیشتر می‌کند. برای همین هم این لوله‌ها نسبت به لوله‌های مانیسمان معمولی، طول عمر بیشتری دارند. لوله‌های مانیسمان معمولی با قرارگرفتن در محیط‌ها مرطوب، راحت‌تر دچار خوردگی و ترک می‌شوند و معمولاً تا 20 سال می‌توانند کیفیت بالایی را ارائه دهند. این در حالی است که لوله‌های گالوانیزه در شرایط مشابه می‌توانند تا 50 سال و حتی بیشتر عمر کنند.

5. مقایسه کاربرد لوله مانیسمان عادی و گالوانیزه

دامنه کاربرد لوله‌های مانیسمان و گالوانیزه به دلیل خواص منحصربه‌فردی که دارند، بسیار گسترده است و در صنایع مختلفی استفاده می‌شوند. لوله‌های مانیسمان معمولاً برای انتقال سیالات مختلف با فشار بالا مثل نفت و گاز به کار می‌روند. از طرف دیگر، لوله‌های گالوانیزه عمدتاً در محیط‌هایی استفاده می‌شود که لوله در مجاورت رطوبت و مواد خورنده باشد. از جمله این محیط‌ها می‌توان به پتروشیمی، پالایشگاه، تصفیه‌خانه و کشتی‌سازی اشاره کرد.

6. قیمت لوله گالوانیزه و لوله مانیسمان

قیمت لوله گالوانیزه و مانیسمان بسته به عواملی مثل رده، اندازه، قیمت مواد اولیه و غیره بسیار متغیر است. اما به‌ صورت کلی، لوله‌های گالوانیزه بدون درز نسبت به لوله مانیسمان عادی قیمت بیشتری دارند. البته به دلیل دوام بیشتر لوله‌های گالوانیزه، هزینه نگهداری آن‌ها پایین‌تر است. با در نظر گرفتن این شرایط، می‌توان گفت که در بلندمدت، لوله‌های گالوانیزه نسبت به مانیسمان مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند.

نحوه محافظت پوشش فلز روی از لوله‌های فولادی

از جمله عوامل اصلی که باعث خوردگی لوله‌های فولادی می‌شوند، می‌توان به رطوبت، بخار آب یا اکسیژن موجود در هوا اشاره کرد. این مواد با لوله واکنش شیمیایی می‌دهند و به‌ مرور زمان باعث خوردگی و زنگ‌زدگی لوله می‌شود. به همین منظور، گالوانیزه یا همان پوشش فلز روی (Zn) یک لایه محافظ بین لوله فولادی و محیط بیرون ایجاد می‌کند تا از رسیدن رطوبت و اکسیژن به لوله جلوگیری کند. 

فلز روی نسبت به لوله فولادی واکنش‌پذیری بیشتری دارد و هنگامی که در مجاورت هوا قرار می‌گیرد، خورده یا به‌ اصطلاح اکسید می‌شود. اکسیدِ روی (Zn)، یک لایه محافظ بسیار قوی تشکیل می‌دهد و از نفوذ بیشتر اکسیژن و رطوبت به لایه‌های زیرین جلوگیری می‌کند. در واقع این لایه محافظ فرایند خوردگی را متوقف می‌کند و در تصویر زیر می‌توانید نحوه انجام این فرایند را ببینید.

توجه کنید که لوله‌های فولادی گالوانیزه هم به‌ مرور زمان دچار خوردگی می‌شوند؛ به‌ خصوص اگر لایه پوششی آن‌ها دچار خراشیدگی و آسیب شود. وظیفه پوشش فلزی روی (Zn) این است که سرعت خوردگی را بسیار کم‌تر کند و عمر مفید لوله فولادی را تا حد زیادی افزایش دهد.

توجه کنید که لوله‌های گالوانیزه بسیار متنوع‌تر هستند و فقط به لوله‌های فولادی محدود نمی‌شوند. علاوه بر لوله‌های فولادی، می‌توان لوله‌های آهنی و غیره را هم برای افزایش مقاومت در برابر خوردگی، گالوانیزه کرد. برای آشنایی بیشتر با لوله‌های گالوانیزه پیشنهاد می‌کنیم که مقاله لوله گالوانیزه چیست را بخوانید تا درک بهتر و دقیق‌تری از این لوله‌ها داشته باشید. 

نظر شما در مورد لوله مانیسمان و گالوانیزه چیست؟

در این مقاله تفاوت لوله گالوانیزه و مانیسمان را از جنبه‌های مختلفی مثل تفاوت ظاهری، میزان مقاومت در برابر خوردگی، استحکام و قیمت شرح دادیم. همان‌طور که خواندید، لوله‌های گالوانیزه در واقع همان لوله‌های فولادی درزدار و یا بدون درز هستند؛ با این تفاوت که سطح آن‌ها را با گالوانیزه یا فلز روی (Zn) می‌پوشانند تا در برابر خوردگی مقاوم‌تر باشند. 

همین موضوع باعث شده که کاربرد آن‌ها متفاوت باشد و اکنون به‌ خوبی می‌دانید که در چه شرایطی باید از هر کدام استفاده کنید. امیدواریم که توانسته باشیم شما را با تفاوت لوله مانیسمان و گالوانیزه آشنا کنیم. اگر هم سؤال دیگری در این مورد دارید، در بخش کامنت‌ها از ما بپرسید. اگر هم تجربه‌ای در استفاده از این دو لوله دارید، خوشحال می‌شوید که با ما به اشتراک بگذارید.