بیشتر ما به‌صورت روزانه از گاز طبیعی که از طریق لوله‌های گازرسانی منتقل می‌شود، استفاده می‌کنیم. اما آیا تابه‌حال به این فکر کرده‌اید که لوله‌های گازرسانی چه ویژگی‌هایی دارند که از آنها برای انتقال ایمن گاز استفاده می‌کنند؟ اصلاً این لوله‌ها در چه شرایط و محیط‌هایی کاربرد دارند؟ در این مقاله می‌خواهیم به این سؤال‌ها پاسخ دهیم و به‌صورت کامل بیان می‌کنیم که لوله گازرسانی چیست. پس اگر می‌خواهید با این لوله‌ها بیشتر آشنا شوید، تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
لوله گازرسانی چیست؟
لوله‌های گازرسانی نوعی لوله هستند که گاز طبیعی را از منابع اصلی گاز، مستقیماً به خانه شما یا مقاصد دیگر منتقل می‌کنند. این لوله‌ها از جنس‌های مختلفی ساخته می‌شوند اما جنس بیشتر آنها فولادی است. به‌خاطر حساسیت بالا، از لوله مانیسمان که لوله فولادی بدون درز هستند، در تأسیسات گازرسانی استفاده می‌شود.
دلیل هم این است که لوله‌های مانیسمان به‌واسطه ساختار یکدست و بدون درز، استحکام بالایی دارند و می‌توانند گاز را به‌راحتی با فشار بالا منتقل کنند. این لوله‌های فولادی همچنین در برابر ضربه‌های فیزیکی و فشارهای خارجی ناشی از محیط، مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهند.
لوله‌های گازرسانی را اغلب به‌صورت گالوانیزه تولید می‌کنند تا در برابر خوردگی مقاوم باشند و دوام و عمر مفید آنها بیشتر شود. بیشتر لوله‌هایی که در خطوط لوله گاز منازل استفاده می‌شوند، لوله مخصوص گازرسانی هستند و در تصویر زیر می‌توانید نمونه‌ای از آن را ببینید.
توجه کنید لوله‌های گازرسانی علاوه بر سیستم‌های گازرسانی خانگی و انتقال گاز درون‌شهری، در صنایع دیگر هم کاربرد دارند. از جمله این صنایع می‌توان به پتروشیمی‌ها، پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌های تولید برق، سیستم‌های هیدرولیک و غیره اشاره کرد. اکنون که متوجه شدید لوله گازرسانی چیست و تا حدودی هم با کاربردهای آن آشنا شدید. در بخش بعدی توضیح می‌دهیم که لوله‌های گازرسانی چه ویژگی‌هایی دارند.
ویژگی‌های لوله گازرسانی و مزایای استفاده از آنها
لوله‌های گازرسانی به‌واسطه گسترده بودن شبکه گازی، دارای انشعابات و خطوط بسیار طولانی هستند. برای همین این لوله‌ها باید دارای عملکرد بالایی باشند تا گاز را به‌صورت امن منتقل کنند. در همین راستا برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های لوله گازرسانی عبارت‌اند از:
- دوام بالا: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که لوله‌های گازرسانی دارند، دوام و طول عمر بالا است. بخش زیادی از این لوله‌ها در زیرِ زمین نصب می‌شوند و تعویض مکرر آنها می‌تواند چالش‌برانگیز و هزینه‌بر باشد. برای همین از لوله‌های مخصوصی (مثل لوله‌های فولادی) برای خطوط لوله گاز استفاده می‌شود که دوام بالایی دارند.
- مقاومت در برابر خوردگی: یکی دیگر از ویژگی‌های لوله‌های گازرسانی این است که مقاومت بالایی در برابر خوردگی دارند. این لوله‌ها می‌توانند در برابر اثرات خورنده گاز و در شرایط محیطی مرطوب به‌خوبی مقاومت کنند. اگر این لوله‌ها در برابر خوردگی مقاوم نباشند، در زمان کوتاهی فرسوده می‌شوند و کیفیت خود را از دست می‌دهند. به همین دلیل معمولاً لوله‌های گازرسانی را به‌صورت گالوانیزه تولید می‌کنند تا مقاومت لازم در برابر خوردگی را داشته باشند.
- کنترل و تحمل فشار بالا: یکی از الزامات مهم در سیستم گازرسانی، انتقال سریع گاز با فشار بالا است. لوله‌های گازرسانی می‌توانند این فشار بالا را به‌خوبی تحمل کنند و دارای مقاومت بالایی در برابر فشار و سرعت بالای انتقال گاز هستند.
- جلوگیری از نشت گاز: لوله‌های گازرسانی باید خطر نشت گاز را به حداقل میزان ممکن برسانند. به همین منظور، معمولاً لوله‌های گازرسانی را از لوله‌های فولادی بدون درز مانیسمان می‌سازند. این لوله‌ها کاملاً یکدست و یکپارچه هستند و احتمال نشت گاز را به صفر می‌رسانند.
- استحکام و مقاومت بالا در برابر ضربه: لوله‌های گازرسانی معمولاً در شرایط محیطی سخت نصب می‌شوند و همواره در معرض ضربه، سایش و فشار خارجی قرار دارند. بنابراین لازم است تا استحکام بالایی داشته باشند تا در برابر هر ضربه‌ای آسیب نبینند. از جمله مواردی که می‌توانند به لوله‌های گازرسانی آسیب برسانند، می‌توان به تغییرات دمای محیط، حرکت و فشار زمین، ضربه‌های احتمالی، رطوبت زیاد و غیره اشاره کرد.
انواع لوله گازرسانی بر اساس محل نصب
لوله‌های گازرسانی را می‌توان به روش‌های مختلفی دسته‌بندی کرد. این لوله‌ها را می‌توان را بر اساس مواد ساخت، کاربرد، روش اتصال، استاندارد و غیره مرتب کرد. در ادامه در مورد مواد ساخت و جنس این لوله‌ها بیشتر توضیح می‌دهیم اما یکی از روش‌ها، دسته‌بندی بر اساس محل نصب است. لوله گازرسانی بر اساس محل نصب به دو دسته توکار و روکار تقسیم می‌شوند:
- لوله گازرسانی روکار: منظور از این دسته، لوله‌هایی هستند که در محیط و فضای باز نصب می‌شوند. از این لوله‌ها معمولاً برای لوله‌کشی‌های درون‌شهری و راه‌اندازی انشعابات ساختمانی استفاده می‌کنند. لوله‌های گازرسانی داخل منزل که به کنتور گاز متصل هستند، نمونه‌ای از لوله روکار هستند. بر اساس استاندارد اتصالات لوله‌های گازرسانی، لوله‌های توکار فقط باید برای انتقال گاز در مسافت‌های کوتاه استفاده شوند.
- لوله گازرسانی توکار: لوله‌های توکار نسبت به لوله‌های روکار، استحکام و مقاومت بیشتری در برابر ضربه دارند. از این لوله‌ها برای انتقال گاز در مسافت‌های طولانی استفاده می‌کنند و معمولاً در زیرِ زمین یا داخل سازه‌های ساختمانی قرار می‌گیرند. لوله‌های توکار به‌خاطر دوام بیشتر و عملکرد بهتر در شرایط محیطی سخت، قیمت بیشتری هم دارند. انتقال گاز بین‌شهری نمونه‌ای از کاربرد لوله‌های گازرسانی توکار است. معمولاً برای چنین مواردی از لوله‌های فولادی نسبتاً ضخیم مثل لوله مانیسمان رده 40 استفاده می‌کنند.
جنس و ماده سازنده لوله گازرسانی
لوله‌های گازرسانی بسته به نیاز و کاربرد پروژه‌ها، از جنس‌های مختلفی مثل فولاد، آهن، پلی‌اتیلن، مس و غیره ساخته می‌شوند. هر یک از این لوله‌ها ویژگی‌های مخصوص خود را دارند؛ مثلاً لوله‌های گازرسانی که از جنس فولاد ساخته می‌شوند، دوام و استحکام بسیار بالایی دارند. در مقابل، لوله‌های گازرسانی پلی‌اتیلن دچار خوردگی می‌شوند و در برخی موارد می‌توانند مقرون‌به‌صرفه‌تر از سایر لوله‌های گازرسانی باشند. در ادامه انواع جنس‌های لوله گازرسانی را بیشتر معرفی می‌کنیم.
- لوله گازرسانی فولادی: لوله‌های فولادی از اصلی‌ترین جنس‌های لوله گازرسانی هستند. این لوله‌ها اغلب لوله مانیسمان رده 20 هستند که در سایزهای مختلف وجود دارند. لوله‌های گازرسانی فولادی بسیار بادوام هستند و مقاومت بالایی در برابر فشار و ضربه دارند. از این نوع لوله‌های فولادی می‌توان هم در لوله‌کشی‌های توکار و هم روکار استفاده کرد.
- لوله گازرسانی آهنی: لوله‌های آهنی سیاه یکی دیگر از جنس‌های رایج برای تولید لوله‌های گازرسانی هستند. این لوله‌ها هم بسیار مقاوم‌اند و انعطاف‌پذیری خوبی دارند. ساختار لوله گازرسانی آهنی به‌گونه‌ای است که مثل یک سد محکم و نفوذناپذیر جلوی نشت گاز را می‌گیرد. یکی از معایب بزرگ این لوله‌ها، مقاومت کم آنها در برابر خوردگی است. اگر این لوله‌ها را مرتب آبکاری و تعمیر نکنید، ممکن است دچار خوردگی و درز شوند.
- لوله گازرسانی پلی‌اتیلن: این لوله‌های گازرسانی ترکیبی از پلیمرها و اتیلن هستند و ساختار بسیار مستحکمی دارند. لوله‌های پلی‌اتیلن نسبت به جنس‌های دیگر، بسیار سبک و انعطاف‌پذیر هستند و در برابر آب‌وهوای مختلف هم مقاومت بالایی دارند. این نوع از لوله‌های گازرسانی در کنار ویژگی‌های منحصربه‌فردی که دارند، بسیار مقرون‌به‌صرفه هستند. پلی‌اتیلن (HDPE) رایج‌ترین نوع لوله پلی‌اتیلن برای گازرسانی به شمار می‌رود.
- لوله گازرسانی مسی: لوله‌های مسی یکی از گزینه‌های ایدئال برای گازرسانی بودند. اما امروزه به‌خاطر وجود لوله‌های دیگری مثل فولادی و پلی‌اتیلن، استفاده از لوله‌های مسی بسیار کم‌تر شده است. این لوله‌ها حدود 20 سال دوام می‌آورند و هزینه حفظ و نگهداری بالاتری نسبت به سایر لوله‌های گازرسانی دارند.
استانداردهای لوله گازرسانی
بسته به نوع و جنس لوله‌های گازرسانی، استاندارد آنها هم متفاوت است. این استانداردها موارد مهمی مثل ابعاد، ترکیبات و مواد سازنده، نحوه نصب، کاربرد و سایر موارد مشابه را مشخص می‌کنند. استانداردهای رایجی که برای تولید لوله‌های گازرسانی فولادی و پلی‌اتیلن استفاده می‌شوند را در زیر توضیح داده‌ایم:
- استاندارد لوله گازرسانی فولادی: همان‌طور که در بخش‌های قبلی هم به آن اشاره کردیم، لوله‌های گازرسانی فولادی همان لوله‌های مانیسمان رده 20 هستند. اگر با لوله مانیسمان آشنایی زیادی ندارد، پیشنهاد می‌کنیم مقاله لوله مانیسمان چیست؟ انواع، کاربرد و ویژگی‌ها را حتماً مطالعه کنید. این لوله‌ها را معمولاً بر اساس استانداردهای بین‌المللی مثل ASTM، API، ASME و غیره می‌سازند. برای مثال استاندارد ASTM A106 برای تولید لوله‌های بدون درز مانیسمان برای صنایعی که دمای بالایی دارند، استفاده می‌شود.
- استاندارد لوله گازرسانی پلی‌اتیلن: یکی از استانداردهای رایج برای لوله‌های گازرسانی پلی‌اتیلن، استاندارد ASTM آمریکا است. این استاندارد زیرمجموعه‌های زیادی برای تولید انواع لوله‌های پلی‌اتیلن دارد. برای مثال استاندارد D2513 – 16، مواردی مثل ابعاد، مواد و میزان مقاومت در برابر فشار گاز را برای لوله‌های پلی‌اتیلن مشخص می‌کند.
کاربردهای مختلف لوله گازرسانی
همان‌طور که از نام این لوله‌ها پیداست، کاربرد اصلی آنها انتقال گاز است. البته این کار فقط به سیستم و تأسیسات لوله‌کشی ساختمانی و گازرسانی شهری محدود نمی‌شود و در صنایع دیگری هم به‌صورت گسترده از این لوله‌ها استفاده می‌شود. از جمله فضاها یا محیط‌هایی که از لوله‌های گازرسانی استفاده می‌شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پالایشگاه‌های نفت
- پتروشیمی‌ها و آزمایشگاه‌های مختلف
- سیستم گازرسانی شهری
- نیروگاه‌های تولید انرژی به‌خصوص نیروگاه‌های برق
- کشاورزی و گلخانه‌های پلاستیکی
- کارخانه‌ها و تولیدی‌های مختلف
نظر شما در مورد لوله‌های گازرسانی چیست؟
در این مقاله به‌صورت کامل گفتیم که لوله گازرسانی چیست و شما را با ویژگی‌های مهم این لوله آشنا کردیم. همچنین انواع لوله‌های گازرسانی، کاربرد و استانداردهای لوله‌های گازرسانی را توضیح دادیم. امیدواریم که توانسته باشیم به سؤالات شما دراین‌رابطه پاسخ دهیم. اگر هر سؤال دیگری دارید، در بخش کامنت‌ها سؤال خود را مطرح کنید تا کارشناسان لوفا به شما پاسخ دهند. همچنین خوشحال می‌شویم که نظر و دیدگاه خود را در مورد لوله‌های گازرسانی و کاربرد مختلف آنها با ما به اشتراک بگذارید.
