استانداردهای لوله مانیسمان؛ معرفی انواع استاندارد لوله بدون درز

برای اینکه لوله‌های مانیسمان عملکرد درست و کیفیت بالایی داشته باشند، آن‌ها را مطابق با استانداردهای مختلفی تولید می‌کنند. این استانداردها، مشخصات فنی و اطلاعات دقیقی مثل ابعاد، ضخامت، میزان تحمل فشار و دما، مواد سازنده و غیره را در اختیار شما قرار می‌دهند. با اطلاع از استانداردهای لوله مانیسمان و مشخصات آن‌ها، می‌توانید بهترین لوله بدون درز را انتخاب و تهیه کنید.

ازآنجایی‌که استانداردهای مختلفی برای تولید لوله مانیسمان وجود دارد و هر کدام در صنایع مختلفی کاربرد دارند، در این مقاله به سراغ انواع استانداردهای لوله مانیسمان رفتیم. همچنین به استانداردهای ضخامت، علامت گذاری و اتصالات لوله‌های مانیسمان هم اشاره کردیم. پس اگر به دنبال آشنایی با این استانداردها هستید، تا انتهای مقاله با لوفا همراه باشید.

لوله های مانیسمان با چه استانداردهایی تولید می‌شوند؟

لوله‌های مانیسمان بر اساس عواملی مثل کاربرد، میزان تحمل فشار، صنعت، نوع سیالات و غیره، با استانداردهای مختلفی تولید می‌شوند. یعنی بسته به شرایط، این استانداردها تعیین می‌کنند که برای یک استفاده خاص، مشخصات فنی لوله و ضخامت آن‌ها باید چگونه باشد. همچنین بر نحوه تولید و اتصال لوله‌ها هم تأثیر می‌گذارند.  از جمله مهم‌ترین استانداردهای لوله‌ های بدون درز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استاندارد ASTM
• استاندارد DIN
• استاندارد ASME
• استاندارد API
• استاندارد ANSI

علاوه بر استانداردهای بالا، لوله‌های مانیسمان مطابق با استانداردهای ملی و منطقه‌ای هم تولید می‌شوند. برای مثال استانداردهای EN و GB به ترتیب در اتحادیه اروپا و چین مورداستفاده قرار می‌گیرند. در ادامه، مهم‌ترین استانداردهای لوله مانیسمان یا بدون درز را بیشتر توضیح می‌دهیم.

استاندارد ASTM

ASTM مخفف American Society for Testing and Materials به معنی انجمن آمریکایی آزمایش و مواد است. این انجمن استانداردهای فنی و بین‌المللی را برای مواد، محصولات و سیستم‌های مختلف توسعه و منتشر می‌کند. جالب است بدانید که بیش از 12000 استاندارد ASTM وجود دارد که انواع فلزات، پلاستیک‌ها، رنگ‌‌ها، نفت، زمین گرمایی، انرژی خورشیدی و غیره را پوشش می‌دهد. از این استانداردها به طور گسترده در شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف و انواع صنایع، استفاده می‌شود.

این استاندارد برای لوله‌های بدون درز مانیسمان هم اعمال می‌شود. برای مثال استاندارد ASTM A106 برای لوله‌های مانیسمانی است که از آن‌ها در ساخت پالایشگاه‌های نفت و گاز، نیروگاه‌ها و کارخانه‌های پتروشیمی استفاده می‌شود. یعنی در جایی که لوله‌ها باید سیالات و گازهایی با دما و فشار بالا را تحمل کنند، باید از استاندارد ASTM برای ساخت لوله‌ها استفاده شده باشد.

همچنین لوله‌هایی که در صنایع شیمیایی استفاده می‌شوند، باید مطابق با استاندارد ASTM A312 تولید شوند. این لوله‌ها اغلب با مواد خورنده و دماهای بالا سروکار دارند و استاندارد ASTM A312 هم به همین منظور طراحی شده است. از این استاندارد معمولاً برای لوله‌های بدون درز فولادی ضدزنگ آستنیتی استفاده می‌شود. A213 و A269 هم از دیگر استانداردهایی هستند که به ترتیب در ساخت لوله‌های مناسب دیگ بخار و کاربردهای عمومی استفاده می‌شوند.

استاندارد DIN

یکی دیگر از انواع استانداردهای لوله مانیسمان، استاندارد DIN، مخفف عبارت Deutsches Institut für Normung است. این استاندارد برای تعیین مشخصات لوله‌های بدون درز فولادی استفاده می‌شود و اطلاعات مفیدی از جمله جنس، ابعاد، روش‌های تست و مشخصات فنی را ارائه می‌دهد. استانداردهای DIN همچنین حاوی ابعاد لوله‌های بدون درز فولادی، مانند قطر خارجی، ضخامت دیواره و طول لوله‌ها هم هستند. 

این استاندارد برای لوله‌ها، در سطح جهانی شناخته شده‌ و در صنایع نفت و گاز، ساخت‌وساز و سیستم‌های هیدرولیک کاربرد دارند. برای مثال استاندارد DIN 2448، ابعاد و مشخصات لوله‌های بدون درز فولادی را برای اهداف مهندسی مشخص می‌کند. یا استاندارد DIN 17175 مشخصاتی را برای لوله‌های بدون درز فولادی ارائه می‌دهد که در صنایعی با دمای بالا و تحت‌فشار استفاده می‌شوند.

استاندارد ASME

ASME مخفف American Society of Mechanical Engineers به معنای جامعه مهندسان مکانیک آمریکا است. استاندارد ASME توسط این انجمن در سال 1980 برای دیگ‌های بخار و مخازن تحت‌فشار ارائه شد. علاوه بر این، ASME دارای بیش از 600 استاندارد دیگر هم برای مواردی مثل انواع لوله، کمپرسورها، آسانسور، ابزارهای دستی و غیره است. در واقع استاندارد ASME دستورالعمل‌های زیادی برای طراحی، ساخت و آزمایش تجهیزات مکانیکی دارد.

دراین‌بین، از استاندارد ASME SA 106 برای ساخت لوله‌های بدون درز فولاد کربنی استفاده می‌شود که قرار است موادی با دمای بالا را منتقل کنند. استانداردهای SA 213 و SA 312 هم به ترتیب در ساخت لوله‌های مانیسمان ضدزنگ آستنیتی و لوله‌های بدون درز فولاد آلیاژی فریتی و آستنیتی استفاده می‌شود. استانداردهای ASME کاربرد گسترده‌تری هم دارند و بیشتر شرکت‌های مهندسی و پیمانکاری برای بازرسی از این استانداردها استفاده می‌کنند.

استاندارد API

این استاندارد مخفف عبارت American Petroleum Institute است که توسط سازمان نفت آمریکا ارائه شده و یکی دیگر از استانداردهای لوله مانیسمان است. لوله‌های بدون درز مانیسمانی که بر اساس این استاندارد ساخته می‌شوند، عمدتاً برای جابه‌جایی مواد نفتی و اشتعال‌پذیر به کارخانه‌های صنایع نفت و گاز طبیعی استفاده می‌شوند.

API هم دارای استانداردهای مختلف برای لوله‌ها است؛ برای مثال استاندارد API 5L، در ساخت لوله‌ مانیسمان بدون درز که در خطوط انتقال نفت و گاز طبیعی به کار می‌روند، کاربرد دارد. یا استاندارد API 5CT برای لوله‌های بدون درزی است که در چاه‌های نفت و گاز استفاده می‌شوند. این استاندارد معمولاً توسط تمام شرکت‌های نفت و گاز در دنیا پذیرفته شده و تقریباً همه لوله‌هایی که در این صنعت استفاده می‌شوند، مطابق با استاندارد API تولید می‌شوند.

استاندارد ANSI

عبارت ANSI مخفف American National Standards Institute به معنای انجمن استانداردسازی آمریکا است.  این انجمن، استانداردها را برای محصولاتی مثل لوله‌ها تعریف و تعیین نمی‌کند اما نقشی اساسی در تدوین و تعریف این استانداردها دارد. وظیفه ANSI، نظارت بر استانداردهای مشخص‌شده و همچنین تأیید و رسمیت‌بخشی به استانداردهای دیگری مانند ASTM و ASME است. در نتیجه اگر لوله‌ای مطابق با استانداردهای ANSI باشد، با استانداردهای ASME هم مطابقت دارد.

از جمله استانداردهای ANSI که برای لوله‌های مانیسمان اعمال می‌شوند، می‌توان به B31.3، B36.10 و B36.19 اشاره کرد. استاندارد B31.3 برای لوله‌های بدون درز فولادی که در دیگ‌های بخار استفاده می‌شود کاربرد دارد. همچنین B36.10 و B36.19 هم به ترتیب در ساخت لوله‌های مانیسمان فولاد کربنی و فولاد ضدزنگ آستنیتی کاربرد دارند. 

آشنایی با استاندارد علامت گذاری لوله مانیسمان

هر یک از استانداردهای لوله مانیسمان، علامت‌گذاری مخصوصی دارند که اطلاعات مفیدی از لوله مانیسمان را در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌دهند. علامت‌هایی که روی لوله‌های مانیسمان درج می‌شوند، بسته به شرکت و کشور ممکن است متفاوت باشد. اما در بیشتر موارد، این علامت‌ها بر روی لوله‌های مانیسمان درج می‌شوند:
نام یا لوگوی شرکت سازنده
نوع لوله
ضخامت یا رده
تاریخ تولید
سایز و ابعاد لوله
شماره ذوب

این مشخصات کمک می‌کنند که شناسایی لوله و همچنین تشخیص کاربرد آن‌ها راحت‌تر شود. علاوه‌برآن، وجود چنین علامت‌هایی باعث تضمین کیفیت و اصالت لوله هم می‌شود. برای همین شرکت‌های تولیدکننده موظف به رعایت استانداردهای علامت گذاری لوله مانیسمان در فرایند تولید لوله‌ها هستند. اگر با فرایند و روش تولید لوله‌های مانیسمان آشنا نیستید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله روش تولید لوله بدون درز را مطالعه کنید.

استاندارد ضخامت لوله مانیسمان چیست؟

یکی از استانداردهای پرکاربرد برای تعیین ضخامت لوله مانیسمان، استاندارد ASME B36.10 است. این استاندارد توسط انجمن مهندسین آمریکا (ASME) تدوین شده و به‌صورت کلی، ابعاد لوله مانیسمان را مشخص می‌کند. طبق استاندارد ASME B36.10، برای مشخص‌کردن ضخامت لوله‌های مانیسمان از پسوندی به اسم رده یا SCH استفاده می‌کنند.

رده های مختلفی برای لوله های مانیسمان وجود دارد. همچنین هر یک از این رده ها هم انواع مختلفی دارند که سایز، قطر دیواره خارجی و ضخامت دیواره آن‌ها با هم متفاوت است. مثلاً یک لوله مانیسمان رده 10 با سایز 1/8 اینچ، قطر خارجی 10.29 میلی‌متری با ضخامت دیواره 1.24 میلی‌متری دارد. درحالی‌که این اندازه برای یک لوله مانیسمان رده 10 با سایز 1/4 اینچ متفاوت بوده و قطر خارجی آن 13.72 میلی‌متر و ضخامت دیواره آن 1.65 میلی‌متر است. برای اطلاع از استانداردهای ضخامت لوله مانیسمان می‌توانید جدول ضخامت انواع لوله مانیسمان بر اساس استاندارد ASME B36.10 را دانلود کنید.

از رده لوله‌های مانیسمان، برای تعیین قیمت و تا حدودی کاربرد لوله استفاده می‌کنند. همچنین طبق استاندارد ضخامت لوله مانیسمان، فشار داخلی که لوله تحمل می‌کند را نیز برآورد می‌کنند. علاوه بر ASME B36.10، از استانداردهای دیگری مثل DIN، ASME، ASTM و API نیز برای تعیین ضخامت لوله مانیسمان می‌توان استفاده کرد.

از چه استانداردی برای اتصال لوله بدون درز استفاده می‌شود؟

در سیستم‌های لوله‌کشی، معمولاً لازم می‌شود که جهت انتقال را تغییر دهیم و یا سرعت انتقال را در نقاط مختلف مسیر، کم یا زیاد کنیم. در این شرایط از اتصالات استفاده می‌کنیم و با کمک آن‌ها می‌توانیم انعطاف‌پذیری بیشتری در مسیر لوله‌کشی داشته باشیم. برای طراحی و ساخت این اتصالات هم استانداردهای مختلفی تعریف شده که زیر مجموعه استانداردهایی که پیشتر ذکر شد هستند. 

در استاندارد بین‌المللی ASTM، استاندارد مخصوصی به نام ASTM A234 برای اتصالات لوله مانیسمان در نظر گرفته شده است. این استاندارد نحوه ساخت، مواد به‌کاررفته و مشخصات فنی برای اتصالات لوله‌های مانیسمان را شرح می‌دهد. همچنین B16.9، B16.11 و B16.34 از دیگر استانداردهای ASTM برای اتصالات لوله‌های مانیسمان هستند. علاوه‌برآن، انجمن استانداردهای ماشین‌کاری (MSS) و انجمن مهندسان مکانیک آمریکا (ASME) هم استانداردهای مختلفی برای اتصالات لوله‌های بدون درز تعیین کرده‌اند که لیست آن‌ها را در زیر می‌بینید: 

• ASME B16.5
• ASME B16.25
• ASME B16.47
• MSS SP-43
• MSS SP-51
• MSS SP-90

سؤالی در مورد استانداردهای لوله مانیسمان دارید؟

در این مقاله مهم‌ترین استانداردهای تولید لوله مانیسمان را معرفی و بررسی کردیم. این استانداردها می‌توانند در ساخت و انتخاب لوله تأثیرگذار باشند و با کمک آن‌ها می‌توانید بهترین گزینه را انتخاب کنید. اگر نمی‌دانید باید بر اساس کدام استاندارد لوله بدون درز را برای صنعت خود انتخاب کنید، می‌توانید از طریق شماره 21002026-021 با کارشناسان لوفا در ارتباط باشید. امیدواریم که توانسته باشیم به سؤالات شما دراین‌رابطه پاسخ دهیم. اگر ابهام یا سؤالی در این مورد دارید، می‌توانید در بخش کامنت‌ها از ما بپرسید.