شمش‌های فولادی یکی از مهم‌ترین مواد اولیه مصرفی در صنعت فولادسازی هستند و محصولات مختلفی از آنها ساخته می‌شود. از جمله این محصولات می‌توان به میلگرد، تیرآهن، ورق‌های فولادی و مقاطع فولادی مشابه اشاره کرد. در این مقاله به معرفی انواع شمش فولادی و کاربردهای آنها پرداختیم و محصولات نهایی هر کدام را معرفی کردیم. پس برای آشنایی بیشتر با انواع شمش فولادی، تا انتهای این مقاله همراه لوفا باشید.
شمش فولادی چیست؟
شمش‌های فولادی، در واقع بلوک‌های فولادی جامدی هستند که حمل و نقل و نگهداری فولاد را راحت‌تر می‌کنند. این شمش‌ها با ریختن فولاد مذاب به داخل قالب‌های مختلف ساخته می‌شوند و شکل آنها به قالب بستگی دارد. شمش‌های فولادی به عنوان ماده اولیه در صنعت فولادسازی برای تولید محصولات مختلف به کار می‌روند. درست مانند شمش‌های دیگری همچون طلا، این دسته از شمش‌ها هم خلوص بالایی دارند. از اصلی‌ترین ترکیبات تشکیل دهنده شمش‌های فولادی می‌توان به آهن و کربن اشاره کرد.
خواص شمش‌های فولادی می‌تواند متغیر باشد و جوش پذیری، شکل پذیری و استحکام متفاوتی داشته باشند. این خواص به میزان و نوع عناصر و آلیاژهایی بستگی دارد که در فرایند تولید به شمش اضافه می‌شوند. از جمله این آلیاژها می‌توان به منگنز، کروم، نیکل، مولیبدن و وانادیوم اشاره کرد. شمش‌های فولادی طی چندین مرحله به محصولات نهایی تبدیل می‌شوند و بر همین اساس آنها را به انواع مختلفی دسته بندی می‌کنند. در بخش بعدی بیشتر در مورد انواع شمش فولادی صحبت می‌کنیم.
انواع شمش فولادی
شمش‌های فولادی خالص‌ترین نوع فولاد هستند و به عنوان ماده اولیه در صنعت فولادسازی استفاده می‌شوند. این شمش‌ها را نمی‌توان به صورت مستقیم به محصولات نهایی مثل میلگرد، لوله‌های فولادی، تیرآهن و ورق تبدیل کرد. برای انجام این کار ابتدا از شمش فولاد فراورده‌های میانی مختلفی تولید می‌کنند و سپس این فراورده‌ها به محصولات فولادی نهایی و قابل استفاده تبدیل می‌شوند. فراورده‌های میانی که به انواع شمش فولادی معروف هستند، عبارت‌اند از:
- بیلت (Billet)
- بلوم (Bloom)
- اسلب (Slab)
بسته به نوع این فراورده‌ها، محصولات نهایی هم متفاوت هستند. در بخش‌های بعدی انواع شمش فولادی و کاربردهای آنها را توضیح می‌دهیم.
1. شمش فولادی بیلت (Billet)
بیلت یا شمشال نوعی فرآورده میانی از شمش فولادی است که از آن برای تولید محصولاتی مثل میلگرد، تسمه، مفتول و محصولات مشابه استفاده می‌شود. برای تولید و تعیین شکل، اندازه و ابعاد بیلت‌ها، معمولاً از استاندارد آمریکایی ASTM استفاده می‌کنند. بیلت‌ها بسته به کاربردی که دارند در شکل، اندازه و با ترکیبات مختلفی تولید می‌شوند. این فراورده‌های فولادی را به صورت دایره‌ای یا مربعی تولید می‌کنند و معمولاً اندازه ابعاد یا قطر آنها 15 سانتی‌متر است. بیلت‌های فولادی معمولاً با روش ریخته‌گری یا نورد گرم از شمش‌های فولادی ساخته می‌شوند که توضیحات بیشتری از آنها را می‌توانید در زیر بخوانید:
- ریخته‌گری: در این روش، ابتدا شمش‌های فولادی را به کمک کوره‌های حرارتی مثل کوره قوس الکتریکی، ذوب می‌کنند. سپس فولاد ذوب شده را داخل قالب‌های مخصوص می‌ریزند تا سرد شود و حالت جامد به خود بگیرد. در نهایت بیلت را از قالب خارج و از آن استفاده می‌کنند.
- نورد گرم: در فرایند نورد گرم، شمش‌های فولادی را تا دمای بالا حرارت می‌دهند تا حالت نیمه جامد به خود بگیرد. سپس آن را از غلتک‌های مخصوصی عبور می‌دهند تا به شکل شمش‌های مستطیلی، مربعی یا دایره‌ای درآید. این فرایند بسته به شکل و اندازه بیلت می‌تواند به صورت پیوسته یا نیمه پیوسته انجام شود.
2. شمش فولادی بلوم (Bloom)
بلوم یکی دیگر از انواع شمش فولادی است که از آن برای تولید تیرآهن، ریل و لوله‌های فولاد استفاده می‌کنند. بلوم‌ها از لحاظ ظاهری شباهت زیادی به شمش‌های فولادی بیلت دارند. این فرآورده‌ها به در شکل‌های مربعی یا مستطیلی تولید می‌شوند و اضلاع آنها معمولاً بین 200 تا 600 میلی‌متر است. بلوم نسبت به بیلت، معمولاً سطح مقطع و طول بیشتری هم دارد. این موضوع باعث می‌شود که تولید فراورده‌های فولادی با طول زیاد (مثل انواع تیرآهن و ریل‌ها) از بلوم‌ها ساده‌تر باشد. بلوم هم مثل بیلت، با روش‌های ریخته‌گری یا نورد گرم تولید می‌شود.
یکی دیگر از کاربردهای شمش فولادی بلوم، تولید لوله‌های بدون درز مانیسمان است. این لوله‌های فولادی استحکام و توانایی بالایی در برابر فشار دارند و به‌صورت گسترده از آنها استفاده می‌شود. برای کسب اطلاعت بیشتر در مورد این لوله‌ها و آگاهی از آخرین قیمت‌ها به صفحه قیمت لوله مانیسمان مراجعه کنید.
3. شمش فولادی اسلب (Slab)
اسلب محصول دیگری از شمش‌های فولاد است که از نظر ظاهری با بیلت و بلوم متفاوت است. این فراورده فولادی به شکل مستطیل تولید می‌شود و شباهت زیادی با ورق‌های فولادی مثل ورق‌های فولاد ضدسایش دارد. اسلب‌ها معمولاً 230 میلی‌متر ضخامت دارند و طول آنها هم می‌تواند بین 4 تا 12 متر متغیر باشد. این ورق‌های فولادی هم معمولاً با روش نورد گرم از شمش‌های فولادی تولید می‌شوند. از کاربردهای مهم اسلب می‌توان به تولید ورق‌های فولادی، کشتی‌سازی، ساخت‌وساز، همچنین لوله و پایپ‌های فولادی اشاره کرد. اگر تفاوت لوله و پایپ را نمی‌دانید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله تفاوت تیوب (tube) با پایپ (pipe) چیست؟ را مطالعه کنید.
کاربرد انواع شمش فولادی در یک نگاه
انواع شمش‌های فولادی بسته به ویژگی‌ها و مشخصاتی که دارند، برای موارد مختلفی استفاده می‌شوند. این شمش‌ها بسته به اندازه و ترکیبات فلزی که دارند هم می‌توانند کاربردهای متفاوتی داشته باشند. مثلاً اسلب‌های فولاد ساختمانی در مقایسه با اسلب‌های فولاد ضدسایش، از لحاظ کاربرد متفاوت هستند. با این حال، کاربرد انواع شمش‌های فولادی به صورت کلی به شکل زیر است.
توجه کنید که کاربرد انواع شمش های فولادی فقط به موارد بالا محدود نمی‌شوند و این مقاطع فولادی کاربردهای بسیار گسترده‌تری دارند.
سؤال دیگری در مورد انواع شمش فولادی دارید؟
در این مقاله انواع شمش فولادی را همراه با کاربردها معرفی کردیم. امیدواریم که توانسته باشیم به کمک مطالب این بخش به تمامی سؤالات شما در رابطه با انواع شمش‌های فولادی پاسخ دهیم. اگر هر سؤال دیگری در این مورد دارید، می‌توانید آن را در بخش نظرات مطرح کنید. همچنین اگر هرگونه نظر، انتقاد یا پیشنهادی در رابطه با این مقاله دارید، خوشحال می‌شویم که با ما به اشتراک بگذارید.
